Thiên Văn
Ông Donald Trump, Tổng thống đắc cử thứ 47 của Hoa Kỳ, đã giao cho ông Elon Musk, tỷ phú CEO của Tesla, nhiệm vụ thành lập nhóm làm việc gọi là Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) trực thuộc sự chỉ đạo trực tiếp của Tổng thống nhằm tái cấu trúc và tinh giản bộ máy chính phủ Hoa Kỳ. Mặc dù ông Trump chưa đưa ra chi tiết cụ thể về cách DOGE sẽ hoạt động, nhưng trong các buổi vận động tranh cử cùng ông Trump, ông Musk đã đặt mục tiêu đầy tham vọng: cắt giảm 2 nghìn tỷ USD chi tiêu của chính phủ liên bang.
https://x.com/ChuckCallesto/status/1856521495767634362?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1856521495767634362%7Ctwgr%5Ec89ea38bdeda185cff7c43543aa8ea170f81efcc%7Ctwcon%5Es1_c10&ref_url=https%3A%2F%2Ftrithucvn2.net%2Fthe-gioi%2Fbo-hieu-qua-chinh-phu-doge-cua-ong-musk-hoat-dong-the-nao.html
Ông Elon Musk, tỷ phú giàu nhất thế giới, sẽ lãnh đạo DOGE cùng với ông Vivek Ramaswamy, doanh nhân, cựu đề cử viên Tổng thống của Đảng Cộng hòa trong kỳ bầu cử năm 2024.
Dưới đây là cách mà DOGE có thể hoạt động:
Ông Musk muốn cắt giảm những gì?
Vào tháng Mười, trong cuộc vận động tranh cử của ông Trump tại sân vận động đa dụng Madison Square Garden, Thành phố New York, ông Musk đã tuyên bố rằng ngân sách liên bang có thể được cắt giảm “ít nhất” 2 nghìn tỷ USD. Mục tiêu táo bạo này lớn hơn so với toàn bộ ngân sách mà chính phủ Hoa Kỳ có thể điều chỉnh linh hoạt (được gọi là chi tiêu tùy ý), bao gồm cả chi tiêu quốc phòng, được ước tính vào khoảng 1,9 nghìn tỷ USD trong tổng số 6,75 nghìn tỷ USD ngân sách liên bang cho năm tài khóa 2024, theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội.
Ông Musk, cùng với các công ty như nhà sản xuất xe điện Tesla và công ty hàng không vũ trụ thương mại SpaceX, đã ký kết nhiều hợp đồng với chính phủ liên bang, bao gồm các dự án tên lửa và các hoạt động không gian khác với Cơ quan Hàng không Vũ trụ Quốc gia (NASA) và Lầu Năm Góc.
Ông Musk cũng phải đối mặt với nhiều thử thách từ các cơ quan quản lý liên bang. Cục Hàng không Liên bang có quyền quyết định về các vụ phóng tên lửa của SpaceX, và Cơ quan Bảo vệ Môi trường từng xử phạt công ty này vì gây ô nhiễm gần một địa điểm phóng tại Texas. Cục An toàn Giao thông Quốc gia hiện đang điều tra các chức năng tự động lái của xe Tesla. Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch đã trừng phạt ông Musk vì một dòng tweet vào năm 2018 vì ý định biến Tesla trở thành công ty tư nhân không niêm yết trên sàn chứng khoán.
Ông Ramaswamy, tỷ phú sáng lập công ty dược phẩm Roivant Sciences, đã từng làm việc với Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm, một cơ quan mà ông thẳng thừng chỉ trích là “tham nhũng“. Trên mạng xã hội X vào năm 2023, ông Ramaswamy viết: “Vô số quy định và hành động của FDA là đạo đức giả, gây hại và vi hiến”.
Ông Musk và ông Trump đã tiết lộ điều gì về DOGE?
Vào hôm thứ Ba (12/11), ông Trump đã tiết lộ rằng hội đồng sẽ “cung cấp tư vấn và hướng dẫn từ bên ngoài chính phủ“, tập trung vào mục tiêu tinh giản bộ máy chính phủ, cắt giảm các quy định phiền phức, cắt giảm chi tiêu và tái cơ cấu các cơ quan liên bang.
Ông Trump muốn loại bỏ Bộ Giáo dục, trao quyền kiểm soát giáo dục lại cho các tiểu bang. Ông Trump cũng quyết tâm loại bỏ phần lớn “nhà nước ngầm” – những công chức liên bang thâm niên mà ông cho rằng đang âm thầm theo đuổi các mục tiêu cá nhân thay vì phục vụ đất nước.
Ông Trump và ông Musk đều nhấn mạnh rằng DOGE sẽ thực hiện các biện pháp cắt giảm mạnh mẽ. Tuy nhiên, Hiến pháp Hoa Kỳ trao quyền kiểm soát ngân sách liên bang cho Quốc hội. Quốc hội có thể tiếp nhận hoặc bỏ qua các đề xuất từ các hội đồng tư vấn bên ngoài chính phủ, tương tự như mô hình DOGE của ông Musk và ông Trump
Để tăng cường tính minh bạch, ông Musk cho biết DOGE sẽ công khai những “hành động [cắt giảm]” của mình để thu thập ý kiến công chúng.
“Bất kỳ khi nào công chúng cảm thấy rằng chúng tôi đang cắt giảm điều gì đó quan trọng hoặc không cắt giảm điều gì đó lãng phí, chỉ cần nói cho chúng tôi biết!” ông Musk cho biết trên mạng xã hội X. Ông Musk cũng đề cập đến ý tưởng lập ra một danh sách các “chi tiêu ngớ ngẩn“, mà ông cho biết sẽ “vô cùng thú vị“.
Vào hôm thứ Ba (12/11), ông Ramaswamy cho biết DOGE sẽ “sớm bắt đầu thu thập ý kiến từ công chúng” về các khoản chi tiêu lãng phí và gian lận trong chính phủ.
Tiền lệ về bộ phận giống DOGE?
Vào tháng 2 năm 1982, cựu Tổng thống Ronald Reagan đã công bố kế hoạch thành lập một nhóm chuyên gia từ khu vực tư nhân để đề xuất các biện pháp cắt giảm chi tiêu lãng phí và bộ máy chính phủ kém hiệu quả. Vào tháng Sáu năm đó, sắc lệnh hành pháp của ông Reagan đã thành lập một ủy ban mà sau này được biến đến với tên gọi Ủy ban Grace, do ông J. Peter Grace, cựu CEO của W.R. Grace &Co., làm chủ tịch.
Ông Grace đã gây quỹ thông qua một tổ chức để tài trợ cho sáng kiến này. Khoảng 150 lãnh đạo doanh nghiệp đã tình nguyện tham gia vào ủy ban điều hành, chịu trách nhiệm giám sát hoạt động của các nhóm công tác. Ủy ban điều hành đã quản lý 36 nhóm công tác của Ủy ban Grace. Các nhóm công tác này có nhiệm vụ xem xét các cơ quan hoặc chức năng cụ thể trong chính phủ nhằm tìm kiếm cách loại bỏ các cơ quan kém hiệu quả và chi tiêu lãng phí.
Cuối cùng, vào tháng 1 năm 1984, Ủy ban đã đưa ra một báo cáo với 2.500 khuyến nghị. Các nhóm làm việc cũng đưa ra các báo cáo riêng.
“Phần lớn các khuyến nghị, đặc biệt là những khuyến nghị yêu cầu Quốc hội ban hành các đạo luật, đã không được thực hiện“, theo thông tin từ Thư viện Reagan.
Vào tháng 3 năm 2017, ông Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp nhằm cải thiện hiệu suất, hiệu quả và trách nhiệm giải trình đồng thời “loại bỏ hoặc tái cơ cấu các cơ quan liên bang không cần thiết“. Ông Trump đã chỉ đạo mỗi cơ quan gửi một kế hoạch tái cơ cấu. Ông Trump còn ký thêm một sắc lệnh khác nhằm bổ nhiệm các nhóm công tác và các viên chức chuyên trách về cải cách quy định vào bên trong các cơ quan của chính phủ.
Ông Trump đã thất bại khi cố gắng loại bỏ ít nhất 19 cơ quan trong nhiệm Trump kỳ đầu tiên. Ông Trump đã kêu gọi loại bỏ Công ty Đầu tư Tư nhân Quốc tế, nơi hỗ trợ đầu tư tư nhân vào các dự án phát triển nước ngoài, và Tập đoàn Phát thanh Công cộng. Ông Trump cũng đã cố gắng cắt giảm tài trợ cho Amtrak, các khoản trợ cấp cho dịch vụ hàng không ở vùng nông thôn và tổ chức Special Olympics (tổ chức thể thao lớn nhất thế giới dành cho trẻ em và người lớn khuyết tật trí tuệ).
Kinh nghiệm cắt giảm chi phí của ông Musk?
Sau khi ông Musk mua lại mạng xã hội Twitter, ông đã sa thải khoảng 3.700 nhân viên, chiếm một nửa lực lượng lao động của công ty. Doanh thu giảm sút khi các nhà quảng cáo rút khỏi nền tảng và hàng trăm nhân viên khác cũng nộp đơn từ chức. Ngay sau đó, ông Musk đã đổi tên nền tảng mạng xã hội Twitter thành “X”, nhưng giá trị của nền tảng đã giảm sút trong quá trình ông điều hành.
Ông Musk đã gặt hái được nhiều thành công hơn với công ty SpaceX. Tên lửa Falcon 9 của công ty đã cắt giảm chi phí khai hỏa nhờ khả năng tái sử dụng. Kỹ thuật này đã mở ra thị trường vệ tinh mới, thúc đẩy chuỗi vệ tinh Starlink của công ty phát triển nhanh chóng, là nguyên nhân khiến ngành công nghiệp vệ tinh truyền thống gián đoạn cũng như định hình các chiến lược quân sự hiện đại. Hiện tại, công ty SpaceX là một nhà thầu quốc phòng lớn.
“Tôi hy vọng ông [Musk] sẽ tìm ra các giải pháp để thực hiện điều mà ông ấy đã làm tại SpaceX“, ông Steve Grundman, một phó thư ký dưới thời Tổng thống Bill Clinton tại Lầu Năm Góc, cho biết.
“Cách tiết kiệm tốt nhất là loại bỏ, đóng cửa”, ông Grundman nói, đồng thời nhấn mạnh rằng nhiệm vụ này phức tạp vì “bạn không bao giờ có thể tìm ra thứ gì đó hoàn toàn vô ích“.
Những quy định nào áp dụng cho DOGE?
DOGE có khả năng sẽ hoạt động theo Đạo luật Ủy ban Tư vấn Liên bang. Đây là một luật được ban hành vào năm 1972 để đảm bảo các ủy ban trong chính phủ Hoa Kỳ cung cấp tư vấn kịp thời, khách quan và công khai minh bạch trước công chúng. Đạo luật này yêu cầu các biện pháp kiểm soát chi phí và quy định lưu trữ hồ sơ áp dụng cho khoảng 1.000 ủy ban với khoảng 60.000 thành viên tư vấn cho Tổng thống và các cơ quan hành pháp vào bất kỳ thời điểm nào.
Vào hôm thứ Tư (13/11), ông Ramaswamy cho biết trên mạng xã hội X, rằng DOGE sẽ sở hữu quyền hạn pháp lý theo các phán quyết gần đây của Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ nhằm giảm bớt quyền lực của các cơ quan quản lý.
Thiên Vân, theo Reuters